نام و نسب قراء سبعه و راویان مشهور ایشان :
1- نافع مدنی :
نام و نسب : نافع بن عبدالرحمن بن ابی نعیم
کنیه : ابو رویم
لقب : لیثی
تاریخ وفات : 169 هـ . ق
شهر : مدینه
اساتید : 1- ابو جعفر یزید بن قعقاع ، 2- شیبة بن نصاح ، 3- عبدالرحمن بن هرمز اعرج ، 4- عبدالله بن عباس شاگرد ابیّ بن کعب
راویان :1- عثمان بن سعید معروف به ( ورش ) 110 تا 197 هـ . ق2- عیسی بن منیا معروف به ( قالون ) 120 تا 220 هـ . ق ،
شاطبیه در باره نافع و راویان او چنین سروده است :
فاما الکریم السر فی الطیب نافع |
|
فذاک الذی اختار المدینة منزلاً |
و قالون عیسی ثم عثمان ورشهم |
|
بصحبته المـجد الرفـیع تأثــلاً |
یعنی : و اما جان بزرگوار به بوی خوش ، نافع / آن که در مدینه مسکن گزید / و قالون عیسی و بدنبال وی عثمان سپید روی ایشان / با مصاحبت او ایشان را شکوه و بزرگی فراهم گشت .
2- ابن کثیر مکی :
نام و نسب : عبدالله بن کثیر
کنیه : ابو معبد
لقب : قاری
تاریخ وفات : 120 هـ . ق
شهر : مکه
اساتید : 1- عبدالله بن سائب ، 2- درباس مولی ابن عباس ، 3- مجاهد بن جبر مکی شاگرد ابنعباس
راویان : 1- احمد بن محمد بزّی به واسطه قسط از شبل و معروف ، 2- محمد بن عبدالرحمن مخزومی ، قنبل ، بواسطه ابوالحسن نبّال از شبل و معروف .
شاطبیه درباره ابن کثیر و راویان او چنین سروده است :
و مکة عبدالله فیـها مقامه |
|
هو ابن کثیر کاثر القوم معتلا |
روی احمد البزی و محمد |
|
علی سند و هو الملـقب قنبلا |
یعنی : و مکه عبدالله در آن اقامت دارد / او ابن کثیر افزونی بخش قوم و پیشرو بود / احمد بن بزی از او روایت کرده است و محمد نیز / بر سندی و او ملقب به قنبل است .
3- ابو عمرو بصری :
نام و نسب : ابو عمرو زیّان بن علا مازنی
کنیه : ابو عمرو
لقب : بصری
تاریخ وفات : 155 هـ . ق
شهر : بصره
اساتید : 1- ابو جعفر یزیدبن قعقاع ، 2- یزیدبن رومان ، 3- شیبة بن نصاح ، 4- عبدالله بن کثیر ، 5- مجاهد بن جبر ، 6- حمید بن قیس اعرج مکّی ، 7- عبدالله بن ابی اسحاق حضرمی ، 8- عاصم بن ابی النجود کوفی ، 9- ابوالعالیه رفیع بن مهران ریاحی بصری شاگرد ابن عباس و ابیّ بن کعب .
راویان : 1- شجاع بن ابی بصیر ، 2- عباس بن فضل ، 3- یحیی بن مبارک یزیدی از راویان یزیدی :
الف ) « دوری » ابو عمر حفص ، ب ) « سوسی » ابو شعیب
شاطبیه درباره ابو عمرو بصری و راویان او چنین سروده است :
و اما الامام المازنی صریحـهم |
|
ابو عمرو البصری فوالده الحلا |
افاض علی یحیی الیزیدی سیبه |
|
فاصبح بالعـذب الفرات معـللا |
ابو عمرالدوری و صالحهم ابو |
|
شـعیب هوالسـوسی عنه تقبلا |
یعنی : و اما امام مازنی نژاده قاریان بود / نامش ابو عمرو بصری است و پدرش علا نام داشت / باران علم خود را بر یحیی یزیدی فرو بارید / پس از زلال آب فرات لبریز گشت / ابو عمرو الدوری و صالح ترین ایشان / ابو شعیب موسی هر دو از او دریافت کردند .
4- ابن عامر شامی :
نام و نسب : عبدالله بن عامربن یزید بن تمیم بن ربیعه
کنیه : ابو عمران
لقب : بحصبی
تاریخ وفات : 118 هـ . ق
شهر : دمشق
اساتید : مغیرة بن ابی شهاب مخزومی شاگرد عثمان بن عفان راویان : 1- « ابن ذکوان » عبدالله 202 هـ . ق ، 2- « هشام » ابن عمار 240 هـ . ق
شاطبیه در باره ابن عامر و راویان او چنین سروده است :
و اما دمشق الشام دار ابن عامر |
|
فتلک بعبدالله طالت محـلـلا |
هشـام و عبـدالله و هـو انتسابه |
|
لذکوان بالاسنـاد عنه تنـقلا |
یعنی : و اما دمشق شام خانه ابن عامر است / این شهر به سبب عبدالله پاکی و بزرگی یافت/ هشام و عبدالله که انتسابش/ به ذکوان است به اسناد از او نقل کرده اند .
5- عاصم کوفی :
نام و نسب : عاصم بن ابی النجود اسدی
کنیه : ابو بکر
لقب : بهدله
تاریخ وفات : 128 هـ . ق
شهر : کوفه
اساتید : 1- ابو عبدالرحمن سلّمی شاگرد علی بن ابیطالب ( علیه السلام ) ، 2- زرّین حبیش شاگرد عبدالله بن مسعود ، 3- عثمان بن عفّان ، 4- زید بن ثابت ، 5- ابیّ بن کعب
راویان : 1- « شعبة » ابن عیاش 193 هـ . ق ، 2- « حفص » ابو عمر حفص بن سلیمان بن مغیره اسدی کوفی بزاز 180 هـ . ق
شاطبیه در باره عاصم و راویان او چنین سروده است :
و بالکـوفة القـراء منهم ثلاثة |
|
اذاعوا فقد ضاعت شری و قرنفلا |
فأما ابوبکــر و عاصـم اسمه |
|
فشـعبة روایـه المـبرز افـضـلا |
و ذاک بن عیاش ابوبکرالرضا |
|
و حفص و بالاتقان کان مفـضّلا |
یعنی : و در کوفه قاریانی هستند که از ایشان سه تن قرائت را / گستردند و نسیم و عطر و بوی خوش از ایشان پراکنده گشت / اما ابوبکر و او نامش عاصم است / و شعبه راوی بارز و برتر اوست / و ابن عیاش، ابوبکر رضاست / و حفص که به استواری قرائت از او برتر است .
6- حمزه کوفی :
نام و نسب : حمزة بن حبیب بن عمار بن اسماعیل
کنیه : ابو عماره
لقب : زبّات
تاریخ وفات : 165 هـ . ق
شهر : کوفه
اساتید : 1- امام صادق ( علیه السلام ) ، 2- سلیمان بن مهران اعمش شاگرد یحیی بن وثاب ، شاگرد علقمه ، مسروق و اسود بن یزید شاگردان عبدالله بن مسعود ، 3- حمران بن اعین شاگرد ابوالاسود دئلی شاگرد امام علی ( علیه السلام )
راویان : 1- « ابو خلف » بن هشام بواسطه سلیم 292 هـ . ق ، 2- « خلاّد » بن خالد بواسطه سلیم 230 هـ ق
شاطبیه در باره حمزه و راویان او چنین سروده است :
وحمـزة ما اذکاه من مـتوّرع |
|
اماما صبورا للقرآن مرتلا |
روی خـلف و خـلاد الـذی |
|
رواه سلیم متقناً و محصلاً |
یعنی : و حمزه بس خداترس پاکدامن / و امام پایدار و قاری قرآن بود / از او روایت کرده اند خلف و خلاد آنچه را / سلیم استوار و آشکار روایت کرده است .
7- کسائی کوفی :
نام و نسب : علی بن حمزه بن عبدالله
کنیه : ابوالحسن
لقب : نحوی ، کسائی
تاریخ وفات : 189 هـ . ق
شهر : کوفه
اساتید : 1- همزة بن حبیب ، 2- ابان بن تغلب ، 3- عیسی بن عمر ، 4- ابن ابی لیلی
راویان : 1- « ابوالحارث » لیث بن خالد بغدادی 240 هـ . ق ، 2- « دوری » ابو عمر حفص بن عمر بن عبدالعزیز ازدی بغدادی 246 هـ . ق
شاطبیه در باره کسائی و راویان او چنین سروده است :
و اما علی فالکـــــسائی نعــته |
|
لما کام فی الاحـــــــرام فیه تسربلا |
روی لیثهم عنه ابوالحارث الرضا |
|
و حفص هو الدوری و فی الذکر قدخلا |
یعنی : اما علی ، صفت او کسائی است / زیرا در احرام کسا بر تن می کرد/ لیث ابو حارث از او روایت کرد/ و حفص دوری که نیز ذکر وی گذشت .