بسم الله الرحمن الرحیم

اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ یَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ?255?

لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ?256?

اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّوُرِ وَالَّذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ?257?

خداست که معبودى جز او نیست زنده و برپادارنده است نه خوابى سبک او را فرو مى‏گیرد و نه خوابى گران آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست کیست آن کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند آنچه در پیش روى آنان و آنچه در پشت‏سرشان است مى‏داند و به چیزى از علم او جز به آنچه بخواهد احاطه نمى‏یابند کرسى او آسمانها و زمین را در بر گرفته و نگهدارى آنها بر او دشوار نیست و اوست والاى بزرگ (255)

در دین هیچ اجبارى نیست و راه از بیراهه بخوبى آشکار شده است پس هر کس به طاغوت کفر ورزد و به خدا ایمان آورد به یقین به دستاویزى استوار که آن را گسستن نیست چنگ زده است و خداوند شنواى داناست (256)

خداوند سرور کسانى است که ایمان آورده‏اند آنان را از تاریکیها به سوى روشنایى به در مى‏برد و[لى] کسانى که کفر ورزیده‏اند سرورانشان [همان عصیانگران=] طاغوتند که آنان را از روشنایى به سوى تاریکیها به در مى‏برند آنان اهل آتشند که خود در آن جاودانند (257)

به مناسبت وجود کلمه ((کرسی)) در آیه ، رسول اکرم(ص) این آیه را ((آیه الکرسی)) نامید.در روایات شیعه وسنی آمده است که این آیه به منزله قله قرآن است و بزرگترین مقام را در میان آیات دارد.

منظور از کرسی چیست؟

 (کرسی) از نظر ریشه لغوی از ((کرس))گرفته شده که به معنی اصل و اساس میباشد و گاهی نیز به هرچیزی که به هم پیوسته و ترکیب شده است گفته میشود، به همین جهت به تخت های کوتاه ((کرسی)) میکویند.

از آنجا که استاد و معلم بر کرسی مینشیند گاهی کلمه کرسی کنایه از علم میباشد و نظر به اینکه((کرسی)) تحت اختیار و زیر سیطره انسان است گاهی کنایه از((حکومت و قدرت))و فرمانروایی بر منطقه ای به کار میرود.

کلمه کرسی در این آیه میتواند به چند معنی باشد:

الف:منطقه قلمرو و حکومت

ب:منطقه نفوذ علم

ج:موجودی وسیع تر از آسمان ها و زمین

البته ناگفته نماند تفسیرهای بالا از کلمه کرسی منافاتی با هم ندارد...

در این آیه، شانزده مرتبه نام خداوند و صفات او مطرح شده است. به همین سبب آیه الکرسی را شعار و پیام توحید دانسته اند. هرچند در قرآن بارها شعار توحید با بیانات گوناگون مطرح شده است، ولی در هیچکدام آنها مثل آیه الکرسی در کنار شعار توحید، صفات خداوند مطرح نشده است.(برای توضیحات کامل صفات رجوع شود به تفسیر نمونه صفحات 260-275 )

آیا آیه الکرسی تنها یک آیه (255)است؟

قرائنی در دست است که نشان میدهد همان یک آیه است.

1-    تمام روایات که در فضیلت آن وارد شده و از آن تعبیر به آیه الکرسی شده است.

2-    تعبیر به کرسی فقط در همان آیه اول است و نام گذاری به آیه الکرسی نیز مربوط به همین آیه است.

3-    در بعضی از احادیث، مانند حدیثی که در امالی شیخ از امیر المؤمنین علی (ع) نقل شده است که ضمن بیان فضیلت آیه الکرسی از  الله لا اله الا هو شروع فرمودند تا و هو العلی العظیم.

4-    در بعضی روایات وارد شده که آیه الکرسی پنجاه کلمه است و در هر کلمه ای پنجاه برکت است، شمارش کلمات آیه نشان میدهد که تا هو العلی العظیم پنجاه کلمه است.

البته قابل ذکر است اگر در جایی مثل نماز لیله الدفن دستور داده شده آیه الکرسی خوانده شود باید هر سه آیه خوانده شود.(255،256،257)

فضایل آیه الکرسی

در حدیثی از علی(ع) از پیامبر میخوانیم که فرمود:

برگزیده قرآن سوره بقره و برگزیده بقره، آیه الکرسی است، در آن پنجاه کلمه است و در هر کلمه ای پنجاه برکت است.

 امیرالمؤمنین علی (ع)فرمودند:

از رسول خدا(ص)بر بالای منبر شنیدم که فرمود: کسی که در تعقیب نمازهای واجب آیه الکرسی را قرائت کند هیچ چیزی مانع از ورود او به بهشت نخواهد شد.و تنها عابدان و صدیقان بر آن مواظبت میکنند و هرکس هنگام خواب آن را قرائت کند خودش و همسایگان آن ها همگی در امان خدا هستند.(تفسیرفخررازی،ج7،ص2)

در تفسیر مجمع آورده است که رسول خدا (ص) فرمود:

هرکس در تعقیب نماز های یومیه آیه الکرسی را بخواند متولی قبض روحش خدای ذوالجلال است و مانند کسی است که همراه پیامبران جهاد کرده و به مقام شهادت رسیده باشد.

امام باقر(ع) فرمودند: کسی که آیه الکرسی را یک مرتبه قرائت کند هزارمکروه و بدی از بدیهای دنیا و هزار مکروه و بدی از بدیهای آخرت از او دور میشود که سهل ترین مکروه دنیا، فقر و سهل ترین مکروه آخرت ، عذاب قبر است.

رسول اکرم(ص) میفرمایند: کسیکه آیه الکرسی را صد مرتبه بخواند مثل کسی است که در عمر خود خدا را عبادت کرده است.

ونیز فرمودند: کسی که بعد از هر نماز واجب آیه الکرسی را بخواند نماز او مقبول و در امان خدا باشد و خداوند متعال او را حفظ می فرماید.

از امام باقر (ع) روایت است که هرکس بعد از وضو آیه الکرسی را بخواند خدا ثواب چهل سال را به او عطا فرماید و چهل درجه او را بالا برد و چهل حوریه با او تزویر فرماید.

آیه الکرسی کلید بهشت

در تفسیر شریف منهج الصادقین در انتهای بحث مربوط به آیه الکرسی از عبدالله بن عوف آورده شده است که:

شبی در خواب دیدم که قیامت ظاهر شده و رستخیز برخاسته و هول هیبت بر دل ها نشسته وآثار ونشانه های ((یوم یفر المرء من اخیه و امه وابه وصاحبه و بنیه;روزی که انسان از برادر و مادر و پدر و دوست و فرزندانش فرار میکند)) پیدا گشته و خلایق را در صف بداشته اند.مرا آوردند و حساب من را کردند وآنگاه مرا به بهشت بردند چون به بهشت درآمدم و قصرهایی بلند و مزین به من عرضه کردند که از زیبایی آن متعجب ماندم گفتند:خانه هایش را بشمار!چون بشمردم 175خانه بود.پس به من گفتند:اینها همه از آن توست.از شدت شادی از خواب پریدم و خدای را شکر گفتم و چون صبح شد نزد محمد بن سیرین رفتم(اودرتعبیرخواب کامل بود وعلم بالایی داشت)این خواب را برایش تعریف کردم.گفت:چنانچه می نماید که تو آیه الکرسی را بسیار می خوانی؟!گفتم بلی؛ولیکن تو این رااز کجا گفتی؟ گفت:ازینجا که آیه الکرسی 50 کلمه است و 175 حرف.

چون این را شنیدم از فضل و علم و مهارت او در علم تعبیر خواب بسیار تعجب کردم.

آیه الکرسی و دور شدن شیطان

در سخنان امامان معصوم سفارش شده است که برای در امان ماندن از وسوسه های شیطانی و افکار پلید و نادرست به آیه الکرسی متوسل شویم.

در تفسیر منهج الصادقین نیز از پیامبر روایت شده است:((خوانده نشود آیه الکرسی در خانه ای مگر آنکه شیاطین از آن خانه تا سی روز،به برکت این آیه دور شوند و در آ« خان همرد و زن سحرکننده تا چهل روز داخل نشود،ای علی آن را به فرزند و اهل خودوبه همسایگانت بیاموز که حق(سبحانه)فرو نفستاد آیتی را که بزرگوارتر ازآن باشد!))

در روایتی از پیامبر می خوانیم:( (در خانه آیه الکرسی را بخوان،پس شیطان به شما نزدیک نمیشود))  بحارالانوارج63،ص316

آیه الکرسی وآمرزش گناهان

یکی از آثار قرائت آیه الکرسی،زده شدن گناهان ازقلب انسان است.

از رسول اسلام نقل است که فرمود:((همانا که بزرگترین آیه در قرآن کریم آیه الکرسی است،کسی که آن را قرائت کند،خداوند تعالی فرشته ای رابر می انگیزد و به سویش میفرستد که نیکی هایش را تا روز پس از ان لحظه ای که آیه الکرسی را قرائت نموده است،می نویسد))

روایت شده که پیامبر(ص)به علی(ع)فرمود:هرکسی که در وقت سوار شدن بر مرکب آیه الکرسی بخواند و سپس بگوید: ((واغفر ذنوبی لا یغفر الذنوب الا انت)) خداوند به فرشتگان میفرماید: بنده من میداند که تنها آمرزنده گناه،من من نستم شما گواه باشید که او را آمرزیدم.

ثمره خواندن آیه الکرسی برای اموات...

رسول گرامی اسلام میفرماید: هرکاه مؤمنی آیه الکرسی را تلاوت کند و ثواب  آن را به اهل گورستان بخشد و هدیه ایشان سازد، حق تعالی از برکت آیه الکرسی، چهل نور، در قبر هر مرده ای داخل کند که نور آن ، از مشرق تا مغرب بوده باشد، قبرهای ایشان را پرنور وفراخ و گشاده سازد و از برای هر مرده ای درجه ای بلند گرداندو برای خواننده آیه الکرسی،ثواب شصت پیغمبر کرامت فرماید و به عدد هر حرفی از حروف آیه الکرسی،فرشته ای را بیافریند که برای او تا روز قیامت تسبیح کند.

ختم آیه الکرسی

گویند هرکس به این ختم اعتقاد داشته باشد و آن را تا سه روز انجام دهد،حاجت او روا شود و آن بدین شرح است.

ابتدا بگوید: اعوذ باالله من الشیطان الرجیم.بسم الله الرحمن الرحیم وآنگاه آیه الکرسی را بخواند و سپس بگوید: ((اعوذ باالله من الشیطان الرجیم))،سوره حمد را بخواند و پس از آن ، 5مرتبه سوره اخلاص را((از بسم الله الرحمن الرحیم)) تا آخربخواند و آنگاه 11مرتبه سوره کوثر را قرائت نماید و سپس صد صلوات بفرستد که -انشاالله- به خواست خدا طی سه روز حاجت او روا می گردد.

ختم دیگر آیه الکرسی

مرحوم آیه الله کشمیری فرمودند: ختم آیه الکرسی تا (...هم فیها خالدون) روزی 21 مرتبه برای حفظ بدن و مال خوب و مفید است.

منابع:

1-    تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، ج2

2-    تفسیر نور، محسن قرائتی، ج1

3-    نشریه قرآنی بشارت 67

4-    رهنمای گرفتاران