معیار در گزینش قراء سبعه یا هفت استاد قرائت :

پس از دوره صحابه و عصر تابعین ، گروهی خاص در فن قرائت و کارآئی در آن ، از شهرت و معروفیت بر خوردار شدند و به عنوان افرادی متخصص و ماهر در امر قرائت شناخته شدند از این میان هفت نفر سرآمد دیگران گشته و به « قراء سبعه » شهرت یافتند .

نام و نسب قراء سبعه و راویان مشهور ایشان :

1- نافع مدنی :

نام و نسب : نافع بن عبدالرحمن بن ابی نعیم

کنیه : ابو رویم

لقب : لیثی

تاریخ وفات : 169 هـ . ق

شهر : مدینه

تجوید، مصدر باب تفعیل و در لغت به معناى تحسین، زیبا انجام دادن کار و نیکو گفتن[1] و در اصطلاح عبارت است از تلفظ حروف (عربى) از جایگاه خود، به گونه‌اى که حق هر حرف از صفات آن و مستحق آن از (احکام) به خوبى اَدا و رعایت شود: «التَّجویدُ اِعْطاءُ الْحُرُوفِ حَقَّها مِنْ صِفَة لَها وَ مُسْتَحَقَّها».[2] حق حرف، کیفیتى است که قِوام حرف به آن است و آن عبارت از مخرج حرف و صفاتى است که در نهاد حرف وجود دارد. این صفات را نمى‌توان از حرف سلب کرد، زیرا وجود حرف و تمایز آن از سایر حروف و آواها بر رعایت صفات مذکور مبتنى است؛ مانند صفت جَهْر، شدّت و استعلاء. مستحق حرف به کیفیت صوتى و آوایى گفته مى‌شود که در ترکیب حروف و پیوند آنها ایجاد مى‌شود. احکام تجوید از قبیل ادغام، مدّ، اخفاء، اقلاب، صله و … از مستحقات حروف‌است.[3[

یشینه علم تجوید:

علم تجوید از علوم اسلامى است که به تدریج از علم قرائات منشعب و در حدود قرن چهارم به صورت علمى مستقل مطرح شد. مشهور است که ابومزاحم موسى بن عبیداللّه بن یحیى خاقانى (م. ‌325?ق)، موضوعات علم تجوید را در قالب قصیده‌اى به نظم کشید که به «قصیده خاقانیه» معروف است.

به عقیده حاجى خلیفه این اثر منظوم، نخستین اثر مستقل در علم تجوید به شمار مى‌آید.[1[

قرائت به وجهی از وجوه احتمالی نص قرآن اطلاق می گردد و آن اصطلاحی است قدیمی که بازگشت آن به دوران صحابه پیامبر اکرم ( ص ) می رسد . بر همین اساس دانش قرائت را باید از کهن ترین دانش های اسلامی و دارای شأن و منزلتی عظیم بشمار آورد زیرا اولین آموزش صحابه از علوم دین ، حفظ قرآن و قرائت آن بوده است . پس از رحلت پیامبر اکرم ( ص ) گروهی از اصحاب ایشان به جمع آوری قرآن در مصحف هایی دست زدند از جمله : عبدالله بن مسعود ، اُبیّ بن کعب ، معاذ بن جبل ، مقداد بن اسود ، این افراد در مواردی درباره ضبط نصّ قرآن و یا چگونگی قرائت آن با یکدیگر اختلاف داشتند از این رو مصحف های صحابه با یکدیگر اختلاف پیدا کرد و از آنجا که مردم هر منطقه از مناطق جهان اسلام ، قرآن را بر حسب مصحف آن صحابه که نزد آنان بسر می برد ، قرائت می کردند نص قرآن به صورت مختلف قرائت گردید بطـوری که مردم کوفه قـرائت « ابن مسعود » و اهل بصـره قرائت « ابوموسی اشعری » و مردم شـام قرائت « ابی بن کعب » را پذیرفته و دیگر مناطق نیز به همین نحو از قرائت یکی از صحابیان تبعیت می کردند .

دانش تجوید از کهن ترین دانش های قرآنی است که اساس و شاکله آن همزمان با نزول قرآن و همراه با تلاوت آیات وحیانی و جاری شدن آن بر زبان مبارک رسول الله ( صلی الله علیه و آله ) پدیدار گشته سپس در طول قرون و سالیان متمادی زبان به زبان در بین امت‌های اسلامی سینه به سینه نقل گردیده و به دست ما رسیده است .

مبانی دانش تجوید بسان دیگر دانش های قرآنی در ابتداء از شکل تدوین یافته ای برخوردار نبوده اگر چه قواعد و قوانین آن بر زبان قاریان و حافظان وحی به شکل دقیق و استوار جریان داشته است ولی به این دلیل که بستر اصلی آن دانش قراءات قرآن بوده ، قواعد دانش تجوید همزمان با تدوین دانش قراءات و از درون آن استخراج گردیده است .

طبقات قاریان نخستین :

 در هر طبقه ای از طبقات امت اسلامی گروهی به حفظ و تعلیم قرآن اشتهار یافته اند که مهم ترین ایشان به ترتیب عبارتند از :

1- طبقه صحابیان :

علی ( ع ) ، عثمان ، ابیّ بن کعب ، ابن مسعود ، ابودرداء ، زیدبن ثابت ، ابو موسی اشعری و کسائی که عثمان ایشان را به همراه مصاحف به سرزمین های اسلامی اعزام کرد مانند : عبدالله ابن سائب ، مغیرة بن ابی شهاب ، ابو عبدالرحمن سلمی و عامربن عبدالقیس .

2- طبقه تابعیان :